Đồng Nhân dân tệ: Cú bứt phá ngoạn mục trong thị trường vốn toàn cầu 2025

Bức tranh tài chính thế giới năm 2025 đang ghi nhận một sự thay đổi mạnh mẽ: đồng Nhân dân tệ (NDT) của Trung Quốc đang bứt tốc với tư cách một đồng tiền huy động vốn chủ chốt.

Từ vị thế khiêm tốn, NDT đã tăng trưởng gấp ba lần chỉ trong bốn năm, tiến sát ngôi vị số một của đồng USD tại chính sân sau của các ngân hàng Trung Quốc. Sự trỗi dậy này không đơn thuần là một phép tính chênh lệch lãi suất ngắn hạn, mà là kết quả của một chiến lược dài hạn, được tiếp sức bởi các động lực kinh tế vĩ mô, thương mại khu vực và cả những tính toán địa chính trị tinh tế.

Cú hích chi phí: Lợi suất thấp tạo làn sóng huy động vốn

Động lực rõ ràng và mạnh mẽ nhất thúc đẩy làn sóng NDT đến từ lợi thế chi phí vượt trội. Trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) theo đuổi chu kỳ tăng lãi suất mạnh mẽ từ năm 2022 để kiểm soát lạm phát, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) lại đi theo hướng ngược lại với các biện pháp nới lỏng nhằm hỗ trợ tăng trưởng. Sự phân kỳ chính sách này đã tạo ra một khoảng cách lợi suất đáng kinh ngạc.

Theo S&P Global, chênh lệch giữa trái phiếu chính phủ 10 năm của Trung Quốc và Mỹ đã chạm mức gần 3.15 điểm phần trăm vào đầu năm 2025. Ngay cả khi so sánh với Nhật Bản - quốc gia nổi tiếng với lãi suất thấp, lợi suất trái phiếu Trung Quốc vẫn thấp hơn khoảng 0.20 điểm phần trăm.

Trên thực tế, các đợt phát hành trái phiếu “Gấu trúc”, trái phiếu quốc tế bằng NDT phát hành tại Trung Quốc, kỳ hạn 3 năm trong năm nay có lãi suất chỉ từ 1.7% đến 2.7%, thấp hơn hẳn so với mức khoảng 3.5% của trái phiếu Kho bạc Mỹ cùng kỳ hạn.

Ông Samuel Fischer, Trưởng bộ phận thị trường vốn nợ nội địa Trung Quốc tại Deutsche Bank, nhấn mạnh rằng thị trường đã vượt qua giai đoạn đầu cơ đơn thuần. “Giai đoạn bùng nổ hiện nay không còn đơn thuần là hoạt động kinh doanh chênh lệch giá, mà thực sự được dẫn dắt bởi nhu cầu tài chính thực chất. Ngày càng nhiều nhà đầu tư quốc tế đã bắt đầu thiết lập kế hoạch phân bổ vốn dài hạn vào đồng NDT”.

Bên cạnh lãi suất, sự ổn định tương đối của tỷ giá NDT trong bối cảnh đồng USD và euro biến động mạnh là một yếu tố then chốt khác. Sự ổn định này giúp các tổ chức phát hành nước ngoài giảm thiểu đáng kể rủi ro tỷ giá và tiết kiệm chi phí phòng vệ phức tạp, từ đó càng làm tăng sức hấp dẫn của việc huy động vốn bằng NDT.

Những con số biết nói: Từ đột phá đến kỷ lục

Sức hút về chi phí đã được chứng minh bằng những con số ấn tượng trên thị trường. Theo dữ liệu mới nhất, quy mô cho vay ra nước ngoài bằng NDT của các ngân hàng Trung Quốc đã tăng gấp ba lần trong bốn năm, đạt 2.520 tỷ NDT, tương đương khoảng 357.91 tỷ USD. Con số này đang tiến rất sát với dư nợ cho vay bằng ngoại tệ, chủ yếu là USD, vốn đã giảm từ mức đỉnh 587 tỷ USD năm 2022 xuống còn khoảng 375 tỷ USD vào cuối tháng 11/2025.

Hoạt động phát hành trái phiếu cũng ghi nhận những kỷ lục đáng chú ý:

• Thị trường nội địa Trung: Từ tháng 1 đến tháng 11/2025, các tổ chức phát hành nước ngoài đã huy động được 169.7 tỷ NDT thông qua thị trường trái phiếu “Gấu trúc”.
• Thị trường hải ngoại: Tổng giá trị huy động bằng NDT, trái phiếu “Dim sum” và các công cụ khác, đã đạt mức kỷ lục 801.9 tỷ NDT.

Mặc dù tỷ trọng của NDT trong tổng quy mô phát hành nợ toàn cầu, ước tính 9.570 tỷ USD năm 2025, vẫn còn khiêm tốn, nhưng tốc độ tăng trưởng của nợ NDT do người nước ngoài phát hành đã tăng hơn gấp đôi chỉ trong vòng 3 năm qua, một tín hiệu cho thấy đà tăng khó có thể đảo ngược.

Bối cảnh rộng lớn: Thương mại và chiến lược đa dạng hóa

Sự trỗi dậy của đồng NDT không chỉ là câu chuyện kinh tế thuần túy. Nó đan xen chặt chẽ với những chuyển dịch trong cấu trúc thương mại khu vực và nỗ lực giảm phụ thuộc vào hệ thống tài chính truyền thống. Ông Terence Lau, chuyên gia tại hãng luật Linklaters, nhận định: “Những căng thẳng chính trị vĩ mô và các rào cản thuế quan đang đẩy nhanh quá trình khu vực hóa thương mại, từ đó tạo ra nhu cầu lớn đối với nợ bằng NDT”.

Sáng kiến “Vành đai và Con đường” trở thành một kênh dẫn vòng quan trọng. Các quốc gia tham gia có thể huy động vốn bằng NDT và sử dụng trực tiếp đồng tiền này để thanh toán cho các nhà thầu, doanh nghiệp Trung Quốc, tạo thành một vòng tuần hoàn khép kín.

Năm 2025, Indonesia đã huy động 6 tỷ NDT và Kazakhstan huy động 2 tỷ NDT thông qua thị trường trái phiếu “Dim sum”. “Kazakhstan đang làm ăn ngày càng nhiều với Trung Quốc, vì vậy nhu cầu về NDT xuất phát từ nhu cầu sử dụng thực tế, chứ không chỉ để huy động vốn tài chính”, ông Lau giải thích.

Xu hướng này còn thể hiện rõ ở châu Phi, nơi diễn ra làn sóng chuyển đổi nợ âm thầm nhưng quyết liệt. Kenya đã chuyển đổi các khoản vay xây dựng đường sắt từ USD sang NDT, trong khi Ethiopia cũng đang trong quá trình đàm phán tương tự. Việc ký kết thỏa thuận hợp tác tài chính bằng NDT giữa Ngân hàng Phát triển Trung Quốc và Ngân hàng Phát triển Nam Phi đã đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ tài chính liên khu vực.

Song song với việc thúc đẩy đồng nội tệ, Trung Quốc cũng đang tích cực đa dạng hóa dự trữ của mình, đặc biệt là tăng cường mua vàng. Động thái này được xem như một chiến lược phòng thủ dài hạn trước những rủi ro địa chính trị và sự phụ thuộc vào đồng USD.

Theo Hiệp hội Vàng Trung Quốc, nước này đã tăng dự trữ vàng trong 11 tháng liên tiếp, bổ sung thêm gần 24 tấn trong 9 tháng đầu năm 2025. Đáng chú ý, theo báo cáo, tổng kim ngạch nhập khẩu vàng từ Nga trong 11 tháng đầu năm 2025 đạt 1.9 tỷ USD, cao gấp gần 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái, với các thương vụ kỷ lục vào tháng 10 và tháng 11. Điều này cho thấy một nỗ lực tổng thể nhằm củng cố vị thế tài chính và giảm thiểu rủi ro hệ thống.

Triển vọng và thách thức: Hành trình tiếp tục chinh phục

Dù đạt được những bước tiến ngoạn mục, đồng NDT vẫn đối mặt với những thách thức không nhỏ trên hành trình quốc tế hóa. Tỷ trọng của NDT trong các giao dịch tài chính toàn cầu vẫn còn khá khiêm tốn so với đồng USD. Hơn nữa, việc đồng NDT tăng giá khoảng 3.6% so với USD từ đầu năm 2025 có thể tạo thêm áp lực chi phí cho các bên đi vay.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn lạc quan về triển vọng. Nhà kinh tế Wei He từ Gavekal Dragonomics tin tưởng rằng, với sự điều hành thận trọng của PBOC và vai trò ổn định thị trường từ các ngân hàng quốc doanh, hoạt động cho vay và huy động vốn bằng NDT ở nước ngoài sẽ tiếp tục thiết lập những đỉnh cao mới.

Sự bền vững của xu hướng này không còn chỉ phụ thuộc vào chênh lệch lãi suất tạm thời, mà đang dần được định hình bởi các luồng thương mại thực tế, các kế hoạch đầu tư dài hạn và một trật tự kinh tế khu vực đang định hình lại.

Bức tranh năm 2025 cho thấy, đồng Nhân dân tệ không chỉ đơn giản là một lựa chọn thay thế rẻ hơn, mà đang từng bước xây dựng một hệ sinh thái tài chính độc lập và ngày càng hoàn thiện, làm thay đổi dần cục diện của thị trường vốn toàn cầu.